Mua hàng online: Tiện lợi hay đánh cược với niềm tin?

Mua sắm online ngày càng phổ biến, nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro từ quảng cáo sai lệch. Trong bối cảnh đó, những reviewer trung thực đang trở thành điểm tựa hiếm hoi của niềm tin người tiêu dùng.

Không thể phủ nhận sự bùng nổ của thương mại điện tử trong những năm qua đã định hình lại thói quen tiêu dùng của người Việt. Theo báo cáo của Google, Temasek và Bain & Company, tổng giá trị giao dịch trên các nền tảng số tại Việt Nam năm 2024 đã vượt mốc 20 tỷ USD, tăng gần 45% so với năm 2022. Từ những món đồ vài chục nghìn đến các thiết bị gia dụng vài triệu đồng, chỉ cần một cú chạm, hàng hóa đã lên đường về nhà người mua.

Tuy nhiên, sự tiện lợi ấy cũng đi kèm không ít rủi ro. Giao hàng sai mẫu, chất lượng không đúng mô tả, hình ảnh lộng lẫy nhưng thực tế “vỡ mộng”. Những câu chuyện mua nhầm, mua lố, mua hoảng không còn xa lạ. Một khảo sát của Q&Me vào cuối năm 2023 cho thấy: có tới 62% người dùng từng ít nhất một lần mua phải sản phẩm kém chất lượng khi đặt hàng online, đặc biệt trong nhóm đồ gia dụng và chăm sóc cá nhân.

Điều này đặt ra một câu hỏi gai góc: Khi không thể thử, sờ hay nhìn trước, ai đang giúp người tiêu dùng đưa ra quyết định đúng đắn?

Thực tế, vai trò của các nhà sáng tạo nội dung, đặc biệt là reviewer, ngày càng quan trọng trong hành trình tiêu dùng số. Nhưng đi kèm với ảnh hưởng là những hệ quả. Không ít KOLs đã lợi dụng niềm tin của người xem để tiếp tay cho quảng cáo trá hình hoặc đưa thông tin sai lệch. Từ việc PR mỹ phẩm cấp tốc không rõ nguồn gốc gây kích ứng (trường hợp của TikToker Linh Barbie cuối năm 2022), đến những lời lẽ gây hiểu nhầm về thực phẩm chức năng như thuốc điều trị (vụ việc của Nờ Ô Nô đầu 2023)... Tất cả đã khiến Cục An toàn thực phẩm phải ra thông báo cảnh báo hàng loạt. Niềm tin của công chúng vì thế cũng bị bào mòn từng ngày.

Giữa dòng thông tin hỗn độn đó, một bộ phận người tiêu dùng bắt đầu “khôn” lên, họ tìm đến những kênh đánh giá trung lập, có kiểm chứng và đặc biệt: đưa ra dữ kiện cụ thể thay vì cảm tính. Nguyễn Văn Sơn (1994), người sáng lập kênh TikTok với hơn nửa triệu người theo dõi, là một trong những gương mặt nổi bật của xu hướng “đánh giá có căn cứ”. Khác với cách làm nội dung kiểu “mở hộp, khen, đặt link”, Sơn xây dựng hệ thống review xoay quanh 7 tiêu chí chặt chẽ, từ độ hoàn thiện sản phẩm, mức độ phù hợp với từng đối tượng người dùng, cho đến khả năng cạnh tranh trong phân khúc.

Trước khi giới thiệu đến người xem, sản phẩm phải đạt 7 tiêu chí chặt chẽ mà anh Sơn đặt ra

“Tôi luôn hỏi mình: sản phẩm này sẽ thật sự hữu ích cho ai? Trong hoàn cảnh nào? Nó có đáng đồng tiền không?” – Sơn chia sẻ.

 Mỗi video trên kênh của anh đều bắt đầu từ một câu hỏi cụ thể như vậy, thay vì câu mời chào hấp dẫn. Nhờ cách tiếp cận ấy, không ít người theo dõi đã thay đổi cách mua sắm của họ, từ cảm tính sang phân tích. Một số người dùng thậm chí gửi lời cảm ơn trực tiếp qua bình luận: “Nhờ anh mà em đỡ tốn tiền mấy cái đồ linh tinh. Cảm giác lần đầu tiên được dẫn dắt mua sắm có lý trí.” Chính sự tin cậy ấy đã giúp Sơn dần được nhãn hàng chú ý, tuy nhiên anh vẫn giữ nguyên quan điểm: chỉ chọn lọc một số thương hiệu lớn, có kiểm nghiệm rõ ràng để hợp tác.

Dù đặt tiêu chí minh bạch lên hàng đầu, Sơn Sovo cũng từng gặp “bài học đắt giá” trong nghề. Anh kể lại có lần đã ký hợp đồng quảng bá một sản phẩm gia dụng tưởng chừng uy tín. Nhưng sau khi trải nghiệm kỹ lưỡng trước ngày phát hành video, anh phát hiện sản phẩm không đạt chuẩn an toàn như mô tả ban đầu. 

“Tôi đã đứng giữa hai lựa chọn: im lặng cho qua, hoặc dừng lại và chịu thiệt. Do từng làm việc với họ vài lần nên tôi đã không kiểm tra kỹ các điều khoản trong hợp đồng. Thật sự số tiền vi phạm hợp đồng không phải là con số nhỏ”, anh tâm sự.

Cuối cùng, Sơn chọn phương án thứ hai. Dù phải bồi thường hợp đồng vì phá vỡ cam kết, anh quyết định không đăng video quảng bá đó. Chính những lựa chọn như thế, âm thầm mà cứng rắn, đã giúp anh giữ vững vị trí là một reviewer đáng tin cậy trong mắt cộng đồng tiêu dùng thông minh.

Kênh của anh được khán giả tin yêu và anh cũng trở thành “ Nhà sáng tạo nội dung triển vọng” trong đêm vinh danh của Tiktok

 “Niềm tin của người xem không thể định giá bằng một deal hợp đồng. Một khi mình đánh mất nó, thì dù có kiếm được bao nhiêu, cũng không còn giá trị gì”, Sơn chia sẻ. 

Trong khi nhiều người vẫn xem mua hàng online là “cuộc chơi may rủi”, thì rõ ràng, một bộ phận người trẻ đang chuyển hướng sang tiêu dùng có tri thức, nơi sự lựa chọn đến từ hiểu biết, chứ không phải cảm xúc nhất thời. Và vai trò của những người tạo ra nội dung trung thực, chặt chẽ, có tâm như Sơn, chính là cầu nối cần thiết giữa niềm tin và hành động tiêu dùng.

Anh Anh