Triển lãm cá nhân lần thứ 7 của hoạ sĩ Bùi Chát “Những hiện diện vô hình” tại J Art Space

Triển lãm cá nhân “Những hiện diện vô hình” của hoạ sĩ Bùi Chát sẽ khai mạc vào tối 18 – 5-2024 tại J Art Space (30 Đường số 10, Thảo Điền, TP.Thủ Đức, TP.HCM)

Nói về triển lãm này, hoạ sĩ Bùi Chát trong statement đã viết: “Sách vừa là vật liệu, vừa là chất liệu, vừa là nguồn cảm hứng bất tận cho nghệ thuật của tôi. Là một người gắn bó với sách hơn 20 năm, ăn ngủ với sách, sống chết với sách. Tôi hiểu những niềm vui và nỗi buồn của sách. Những lúc khó khăn tưởng như có thể buông xuôi, sách lại là nguồn động viên và thường có mặt kịp thời trước những ý định dại dột. Sách bên tôi. Vô hình. Như những quý nhân không lộ diện. Tôi luôn trân trọng và biết ơn. Những hiện diện vô hình! Một triển lãm nhằm ghi dấu kỉ niệm. Với sách”

Họa sĩ Bùi Chát

Những cuốn sách được Bùi Chát đưa vào tác phẩm nghệ thuật đều là những cuốn sách bị ẩm ướt hoặc mối mọt, hư hại...

Bùi Chát cảm thấy có lỗi nếu mang tất cả những cuốn sách này đi tiêu huỷ, anh tìm cách đem chúng vào nghệ thuật để phần nào bù đắp lại những tổn thương mà những cuốn sách đã phải chịu đựng  Anh cho rằng mỗi một cuốn sách đều có đời sống riêng của nó, nếu không biết quan tâm và hành xử đúng mực, chúng sẽ bị thiệt thòi Triển lãm có thể được xem là một chuỗi hành vi mang tính tượng trưng cho việc bù đắp những mất mát do sự thiếu sót và bất cẩn gây ra với những gì mình yêu quý.

Không gian triển lãm của Bùi Chát tại J Art Space

 Triển lãm “Những hiện diện vô hình” trưng bày tổng cộng 13 tác phẩm. Trong đó, gồm 12 bức tranh chất liệu tổng hợp (mixed media painting) với sách là thành phần chính, và 1 tác phẩm sắp đặt (installation art).

Tác phẩm sắp đặt, chỉ là một kệ sách bình thường như mọi kệ sách thường thấy, nhưng tất cả đều được sơn phủ một màu trắng tinh tuyền-kể cả sách. Và tác phẩm được đặt ở một góc khuất khá khiêm tốn trong không gian triển lãm.

Tuy vậy, theo nhà phê bình mỹ thuật Nguyên Hưng, đây là tác phẩm “đáng chú ý nhất” trong triển lãm: “Nó thể hiện cái nhìn thông minh với những suy tư sâu sắc của Bùi Chát về sách.

Đó không còn là một thế giới sự vật, đồ vật mà người ta có thể trưng bày hay đốt bỏ. Đó là một thế giới siêu hình của những ý nghĩa và giá trị…Đó là thế giới, trong đó, người ta có thể xuôi ngược các chiều kích không gian và thời gian của lịch sử văn minh và tinh thần nhân loại. Đó là cánh cổng mở ra nhiều chiều, không chỉ đưa người ta lên thiên đàng, mà còn có thể dẫn người ta xuống địa ngục. Đó là khung cửa sổ mở ra nhiều chiều, hướng tầm mắt con người ta ra bầu trời quang đãng của tự do, mà còn có thể hướng tầm mắt con người ta vào ngục tối của thành kiến và sự bảo thủ...Cái kệ sách được phủ toàn bộ bằng màu trắng này, là một sự “hiện diện vô hình” buộc người xem phải nghiền ngẫm về cái nội hàm văn hoá và tư tưởng ẩn sâu trong thế giới sách...”

Ngoài 12 bức tranh, 1 tác phẩm sắp đặt đầy lặng lẽ là kệ sách trắng tinh cùng màu - rất khó phát hiện

Còn về 12 bức tranh chất liệu tổng hợp lấy sách làm thành phần chính, theo nhà phê bình mỹ thuật Nguyên Hưng thì: “Đúng như Bùi Chát tự bạch, sách ở đây, vừa là vật liệu, vừa là chất liệu, vừa là nguồn cảm hứng. Vật liệu để tạo hình, chất liệu để thể hiện các cảm nhận và suy tư về sách, và tất cả nhằm biểu hiện các cảm xúc trữ tình thế sự và siêu hình nơi chính anh về văn hoá đọc, về môi trường văn hoá xã hội nói chung...Sách ở đây, không quan trọng là sách gì, có nội dung ra làm sao. Đó đơn giản chỉ là sách. Những cuốn sách Bùi Chát lấy ra từ kho sách nhà mình. Trong đó, có những cuốn sách còn mới tinh, có những cuốn sách cũ nát, có những cuốn sách bị xé rách, có những cuốn sách bị ngập nước cong vênh, có những cuốn sách bị mối mọt ăn lỗ chỗ... Sự khác nhau này, trước hết, là sự khác nhau ở bề mặt vật liệu tạo thành những tình huống khác nhau trong hình thức tạo thành tác phẩm. Nhưng quan trọng hơn, đó còn là những chỉ hiệu khác nhau, biến sách thành chất liệu cấu thành một ‘trạng thái hiện hữu’ của tác phẩm, mở ra nhiều liên tưởng, suy tưởng khác nhau nơi người xem...”

Những tác phẩm của Bùi Chát tại triển lãm 

Những cuốn sách được Bùi Chát đưa vào tác phẩm nghệ thuật đều là những cuốn sách bị ẩm ướt hoặc mối mọt, hư hại...

Bùi Chát cảm thấy có lỗi nếu mang tất cả những cuốn sách này đi tiêu huỷ, anh tìm cách đem chúng vào nghệ thuật để phần nào bù đắp lại những tổn thương mà những cuốn sách đã phải chịu đựng

Anh cho rằng mỗi một cuốn sách đều có đời sống riêng của nó, nếu không biết quan tâm và hành xử đúng mực, chúng sẽ bị thiệt thòi

Triển lãm có thể được xem là một chuỗi hành vi mang tính tượng trưng cho việc bù đắp những mất mát do sự thiếu sót và bất cẩn gây ra với những gì mình yêu quý.

Nhà nghiên cứu Hà Vũ Trọng nhận xét: “Tuy mới “xuất hiện”, nhưng nghệ thuật Bùi Chát là “một quá trình” tìm kiếm và sáng tạo với tinh thần tự do rất đáng chú ý... Mỗi triển lãm của Bùi Chát, là một trình hiện nghệ thuật khác...Ở tư cách người viết phê bình, bao nhiêu năm nay, khi bắt đầu lập “folder” về một hoạ sĩ nào đó, là tôi bắt đầu cho một vụ “đặt cược”. Đặt cược vào tương lai...Khi lập “Folder Bùi Chát”, tôi tin, Bùi Chát rồi sẽ đi xa, và có nhiều đóng góp trong nghệ thuật...

Triển lãm diễn ra tại J Art Space – 30 đường số 10, Thảo Điền, Thủ Đức, Tp. HCM từ 18/05 – 02/06/2024.

Minh Khôi/ Theo Tạp chí giáo dục TPHCM