Phan Như Lâm vẽ tranh ngư dân trong 5 năm

Triển lãm tranh đầu tay “Ánh sáng tình tôi” của họa sĩ Phan Như Lâm sẽ khai mạc vào tối ngày 28-7- 2024 tại Huyen Art House (8A Đặng Tất, Q.1, TP.HCM).Những bức tranh trong triển lãm giúp chữa lành cho nam họa sĩ trong nhiều khía cạnh, mà đầu tiên là tâm lý sáng tác.

Phan Như Lâm sinh năm 1993 ở vùng quê nghèo huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận, trong một gia đình thuần nông. Năm 2014, sau khi hoàn thành nghĩa vụ quân sự, Phan Như Lâm bén duyên với nghề vẽ, nên bắt đầu học vẽ với các thầy dạy vẽ, đồng thời luyện thi đại học. Năm 2017, Lâm thi đậu vào Đại học Mỹ thuật TP.HCM.

Họa sĩ Phan Như Lâm

Lâm chia sẻ: “Tôi học Đại học Mỹ thuật TP.HCM niên khóa 2017-2022. Ngay từ năm đầu của đại học, tôi may mắn được các anh thương và dẫn dắt đi vẽ những tác phẩm tranh bích họa cho các quán kinh doanh dịch vụ. Những hành trình thú vị ấy đã giúp tôi sớm cảm nhận được lợi ích của nghệ thuật áp dụng vào cuộc sống thực tiễn, thật giá trị và vô cùng ý nghĩa”.

Về quan điểm nghệ thuật của mình, Phan Như Lâm nói: “Bất kỳ ai muốn biết điều gì đó về tôi với tư cách là một họa sĩ, có lẽ họ nên quan sát thật chăm chú những bức tranh của tôi và từ đó tìm kiếm để nhận ra tôi là gì và tôi muốn gì.Không có bức chân dung tự họa nào của tôi cả. Không có gì đặc biệt để xem khi nhìn vào tôi. Tôi là một họa sĩ, vẽ tranh từ ngày này qua ngày khác, từ sáng sớm đến xế chiều. Tranh của tôi hiền hòa hơn chân dung chính tôi. Tôi quan tâm nhiều hơn đến “vẽ những người khác, đặc biệt là phụ nữ”. Tôi yêu thích sự đẹp đẽ trong nghệ thuật hội họa, vì trong thế giới của chính mình, tôi cảm nhận thấy thật sống động và thích thú.

Anh Lý Đợi, giám tuyển của triển lãm, nhận xét: “Gần đây, khái niệm chữa lành hoặc liệu pháp/trị liệu nghệ thuật (art therapy) được sử dụng khá rộng rãi, mà phần nhiều là theo xu hướng từ ngữ hoặc lạm dụng để tạo sự chú ý. Trong sáng tạo cũng vậy, những tác phẩm bắt đầu từ một liệu pháp/trị liệu, hoặc trở thành một liệu pháp/trị liệu cũng thường khá ít, còn những tác phẩm “làm màu”, “tỏ vẻ” thì khá nhiều. Xem Ánh sáng tình tôi của Phan Như Lâm, thấy có yếu tố liệu pháp/trị liệu tự thân, vì người vẽ đang tìm cách trở thành chính mình.

Phan Như Lâm đến với việc học vẽ, tập vẽ và sáng tác không mấy dễ dàng. Phần khó khăn, thách thức về mặt đời sống chỉ là yếu tố phụ, phần khó khăn về tâm lý sáng tạo, làm sao để vẽ, làm sao để thành họa sĩ mới là thách thức chính yếu. Chính những băn khoăn này làm cho Phan Như Lâm gặp không ít khó khăn trong việc vẽ, việc sống đời họa sĩ và cả việc gìn giữ các mỗi quan hệ trong đời sống, trong cộng đồng mỹ thuật. Nghi ngờ, thất vọng và tuyệt vọng với chính mình là những cảm giác mà có lẽ Phan Như Lâm đã trải qua không ít lần, cho đến khi tìm ra được những nét vẽ đầu tiên cho bộ tranh Ánh sáng tình tôi. Chính vì vậy, đây là triển lãm có tính chất liệu pháp/trị liệu của Phan Như Lâm, là ánh sáng cho chính Phan Như Lâm, một dấu mốc trên con đường trở thành hoạ sĩ”

Tác phẩm "Phụ nữ bên hoa"

Tác phẩm "Hậu Hiền"

Tác phẩm "Những cô gái trẻ"

Cũng theo anh Lý Đợi, bộ tranh này là một kết hợp của lối vẽ chân dung mang hơi hướng bán cổ điển, kỹ thuật biểu hiện và tinh thần lãng mạn. Dù cho Phan Như Lâm có mời mẫu Việt để nghiên cứu tạo hình cho một số tác phẩm, nhưng giải phẫu và tạo hình nhân vật nữ lại phảng phất một chút nét Tây. Yếu tố Tây này có lẽ đến từ quan niệm về vẻ đẹp cổ điển của loại tranh chân dung mà bản thân Lâm yêu thích, hoặc từ tỷ lệ giải phẫu mà Lâm theo đuổi, cũng như từ sự thay đổi về nhân dáng nhờ dinh dưỡng và lối sống mới của nhiều phụ nữ Việt ngày nay. Xem Ánh sáng tình tôi, thấy Phan Như Lâm dành nhiều ánh sáng và sự tụng ca cho các nhân vật nữ, để rồi từ họ, nhận về những ánh sáng cho chính mình.

Phụ nữ trong tranh Phan Như Lâm - cũng như đa số phụ nữ trong tranh của Lê Phổ, Mai Trung Thứ… trước đây - đang trong trạng thái điềm nhiên, thụ hưởng cuộc sống, thụ hưởng tình yêu và hạnh phúc. Nỗi buồn với họ, nếu có, cũng chỉ là nét buồn vương, buồn đài các, kiểu “Tâm tư tơ vướng vàng đôi sợi/ Gối nặng say hồn hương với hoa” (Phan Thanh Phước), vậy thôi. Dường như bao nhiêu những khó nhọc, băn khoăn thì để cánh đàn ông lo (có thể thấy ở bức Ngư dân, chẳng hạn), còn phụ nữ thì nên đẹp đẽ, an nhàn, nên sống trong năng lượng tích cực. Tất nhiên, đây là một ước muốn lãng mạn của Phan Như Lâm, như một cách thi vị hóa đời thực hoặc tình yêu, vì vậy mà, đó cũng là một cách tự chữa lành.

Tác phẩm "Ngư dân"

Và thật sự, những bức tranh trong Ánh sáng tình tôi đã giúp chữa lành cho Phan Như Lâm trong nhiều khía cạnh, mà đầu tiên là tâm lý sáng tác. Sau triển lãm này, Lâm sẽ nhìn thấy rõ hơn, tự tin hơn trên con đường mình sẽ đi hoặc sẽ rẽ lối, sẽ thay đổi. Chữa lành cả khía cạnh tham gia thị trường, để bình tĩnh hơn trong làm giá tranh và bán tranh. Chữa lành các mối quan hệ bị rạng nứt trong đời thường, trong tình cảm riêng tư, trong cộng đồng nghệ thuật. Nói như nhà phê bình mỹ thuật Nguyên Hưng: “Họa sĩ - kẻ sáng tạo nên mình”, ở tuổi “tam thập nhi lập”, Phan Như Lâm đang có không ít cơ hội hoặc ánh sáng để tạo nên chính mình.

Họa sĩ Đỗ Mỹ Duyên (Khoa Mỹ thuật tạo hình, Đại học Mỹ thuật TP.HCM) nhận định: “Lâm đồng cảm nhiều với sự sống: yêu mến trẻ em, cảm động với phụ nữ trong câu chuyện của họ, tràn ngập sự vui vẻ với thiên nhiên...Lâm dùng những bảng màu ấm áp, rực rỡ, trong một lối biểu đạt gần gũi, tươi vui khoảnh khắc bình yên trong cuộc sống. Những vệt sơn bừng bừng màu sắc như cuộc sống tuôn chảy trong tranh của Lâm”

Tác phẩm "Những đứa trẻ ngủ"

Phan Như Lâm nói về một số tác phẩm tiêu biểu tại triển lãm “Tác phẩm “Hậu Hiền” tôi sáng tác năm 2023. Đó là một cái duyên gặp gỡ trong quá trình làm dự án công trình tượng đài và bản thân tôi phụ trách mảng tranh bích họa. Tháng 8-2022, tôi gặp chị Hiền, người vui tính và một trái tim ấm áp. Chân dung người chị xinh đẹp ấy có nét đẹp hơi thở như của phương Tây, Âu châu đã làm cho tôi cảm thấy hứng thú và không ngừng chiêm nghiệm suy tư đến thực hành sáng tác về điều ấy. Chị ấy chia sẻ trong mỗi lần gặp gỡ ít ỏi của hai chị em, vì chị khá bận, rằng chị thích hoa. Và đó là tín hiệu đắt giá mà tôi nhận được để có thể hoàn thiện tác phẩm. Chị ấy có đầu tóc bồng bềnh rất đẹp mang đậm chất rất riêng.Tác phẩm “Ngư dân” (còn có các tên: Ngư dân cùng những người bạn; Cá về). Từ năm 2 của chương trình đại học tôi đã thích thú khi được tiếp cận thực tế vẽ ở biển Long Hải. Người ngư dân chân chất, làn da rám cháy nhờ nắng biển cùng vị mặn muối. Cái duyên của tôi đến với các anh là bởi có lẽ tôi sinh ra cũng là người lao động tay chân, yêu cái đẹp của sự lao động, cái đẹp của sự gánh vác trách nhiệm của người đàn ông đối với người thân trong gia đình cùng bạn bè, đồng đội, chinh chiến cùng nhau lênh đênh trên biển cả chinh phục sự khắt nghiệt, mang cá về mang niềm vui và hạnh phúc nụ cười trên môi con trẻ, sự dịu dàng, thoáng chút lo lắng khi người

chồng ra khơi và trở về của người vợ. Tôi cảm thấy rung động trước sự đẹp đẻ đơn giản đó từ họ. Không ngừng suy nghĩ và vẽ về họ”

Triển lãm tranh “Ánh sáng tình tôi” của họa sĩ Phan Như Lâm kéo dài đến ngày 6-8- 2024.

Anh Khôi/ Theo GD